Ünlü ressam Van Gogh’tan Marilyn Monroe’ya, oyucu Catherine Zeta-Jones’tan ünlü yazar Virginia Woolf ve Ernest Hemingway’e kadar pek çok ünlünün yakalandığı bipolar bozukluk hastalığı (manik depresif psikoz) toplumda her yüz kişiden ikisini tehdit ediyor. Uçlarda yaşatan hastalık, özellikle mevsim değişikliklerinde etkisini artırıyor. En fazla Van Gogh ile anılması nedeniyle ünlü ressamın doğum günü olan 30 Mart, ‘Dünya Bipolar Bozukluk Günü’ ilan edilmiş. Peki özellikle son yıllarda adını sıkça duyduğumuz bu hastalık nasıl ortaya çıkıyor, belirtileri neler, nasıl tedavi ediliyor? Medical Park Bahçelievler Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Ercan Abay anlatıyor… İki uçlu (bipolar) bozukluk, depresyon (çökkünlük) ve manik (taşkınlık) dönemler gösteren, bu dönemler arasında normal işlevlerin sürdürüldüğü tekrarlayıcı, yaşam boyu süren bir duygudurum bozukluğudur. Günümüzde iki uçlu hastalığın tanısı kolaydır ve tedavisi etkin olarak yapılabilir. Hastalık genç yaşlarda başlar. Erken tanı ve tedavi, özellikle koruyucu tedavi, hastalık dönemlerinin tekrar tekrar yaşanmasını önleyebilir.
GÖRÜLME ORANI YÜZDE 2
Bipolar bozukluğa olduğu bilinen dünyaca ünlü ressam Vincent Van Gogh’un doğum günü olan 30 Mart, Dünya Bipolar Bozukluk Günü ilan edilmiş. Marilyn Monroe, Catherine Zeta- Jones, Ernest Hemingway, Slvia Plath, Virginia Woolf gibi ünlülerin de hayatlarının çeşitli dönemlerinde ‘bipolar bozukluk’ teşhisiyle tedavi gördükleri biliniyor. Her yıl Dünya İki Uçlu Günü’nün kutlanmasının amacı, toplumun iki uçlu bozukluğa karşı farkındalığını artırmak, bu hastalığa karşı toplumun damgalayıcı yaklaşımını ortadan kaldırmak ve toplumu bu hastalık konusunda eğitmektir. Hastalığın oranı, tüm dünyada toplumlar arasında fark gözetmeksizin yaygınlığı azımsanmayacak derecede, yüzde 2′dir. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünyada yeti yitimine yol açan hastalıklar arasında altıncı sıradadır.
GÖZ ÖNÜNDE OLMAK ZOR
Özellikle sanat çevresinde yoğun yaşam tempoları nedeniyle stres yükünün fazla olması, uyku ritminin düzensiz olması, düzensiz beslenme, sürekli göz önünde olmak hastalığı tetikleyen etkenler arasında yer alıyor. Erkek ve kadınlarda eşit oranda görülen bipolar bozukluk hastalığının ortalama başlangıç yaşı 20-25 arasındadır. Hastalığın ortaya çıkma nedenleri arasında genetik etkenler başta gelir. Her üç hastadan ikisinde genetik nedenler yüzünden bipolar bozukluk görülür. Hastalığın bir diğer önemli sebebi ise, beyinde hücreler arası iletiyi sağlayan kimyasal maddelerin taşınmasında ortaya çıkan değişikliklerdir. Bu değişiklikler beyinde iletiyi bozarak; düşünce, bellek, öğrenme ve duygudurumun düzenlenmesini etkiler.
STRESLİ OLAYLAR ETKİLİYOR
Stresli veya travmatik olaylar da iki uçlu bozukluğun ortaya çıkmasına neden olabilir veya ilerleyen nedenleri tetikleyebilir. Aileden bir yakının ölümü, işini kaybetme, çocukluk döneminde istismar, doğum sonrası dönem bipolar bozukluk nedeni olabilir.
YAZIN İLK GÜNLERİ ÖNEMLİ
İki uçlu bozukluğun seyrindeki en önemli özelliklerden birisi ise mevsimsellik göstermesidir. Hastalar genelde ilkbahar- yaz aylarında taşkınlık, coşkunluk yaşarken, sonbahar-kış aylarında ise çökkünlük, durgunluk içinde girerler. Özellikle ilkbahardan yaz aylarına geçiş, hastalığın alevlenmesi açısından en riskli dönem olarak görülür. Hastaların yaklaşık dörtte biri bu mevsimsel özellik nedeniyle, ilkbaharın son günlerinde ve yazın ilk günlerinde kötüleşir. Kötüleşme yaşanan günlerde hastalarda dürtüsel, tepkisel davranışlar, saldırganlık eğilimi artar. Öfke patlamaları, aşırı para harcama, taşkınlaşma sık görülebilir. Bunların yanı sıra zaman zaman intihar eğilimi ya da kendine zarar verme davranışı da görülebilir.
EKONOMİK YÜK OLUŞTURUYOR
İki uçlu bozukluğun yineleyici doğası hakkında hastanın, hasta yakınlarının ve sağlık çalışanlarının bilgilendirilmesi önemlidir. Hipertansiyon ve diyabet hastalıkları gibi, iki uçlu bozukluğun da toplumu zorlayıcı ve ekonomik yük oluşturucu etkileri vardır. Toplumun hastalığı damgalayıcı yaklaşımı, hastaların sağlık hizmetlerine ulaşmasını zorlaştırmakta ve erken tanı ve tedaviyi engellemektedir.
ÜNLÜLERİN HAYATI HASTALIĞI TETİKLEYEBİLİR
Klinik Psikolog Yekta Korkmaz; bipolar bozukluğun ünlülerde daha sık görülüp görülmediği konusuna şu sözlerle açıklık getirdi: “Son zamanlarda insanların sürekli bir stres içinde olmaları, doyumsuzluk, yorgunluk, alkol ve madde kullanımının fazla olması, bipolar bozukluğa yatkınlığı olan kişilerde hastalığın görülme riskini artırıyor. Halk arasında ‘Van Gogh hastalığı’ olarak adlandırılan ve birçok ünlü isimde de bulunan ‘bipolar bozukluk’ genetik kökenli bir hastalıktır. Tanınmış kişilerde daha sık bipolar hastalığı görülebileceği inancı yanlıştır. Çünkü tek başına tanınmış olmak böyle bir hastalığa yol açmaz. Fakat bipolar bozukluğa yatkınlığı olanlarda veya aile öyküsünde bipolar bozukluk olanlarda stresli ve düzensiz bir hayat hastalık riskini artırmaktadır. Tanınmış kişilerin düzensiz, uzun ve yorucu çalışma saatlerinin olması, popüleriteyi devam ettirmek için çabalarken, streslerinin oldukça yüksek sevilere çıkması, özel alanlarının olmaması, olağan hastalık durumunu tetikler ve ataklar yaşanabilir.”
Comments are closed.